Varis Dereceleri Nelerdir? Uygun Tanı ve Tedavi Yöntemleri

Deri altındaki toplar damarların genişleyip kıvrımlı bir hal alması, sonrasında kanın vücuttaki dolaşımının güçleşmesi durumunda varis oluşur. Varis dereceleri arttıkça da varis estetik kaygıdan günlük yaşantıyı sekteye uğratmaya kadar pek çok soruna yol açabilir. 

Venöz yetmezlik olarak da bilinen bu sağlık sorununun temelinde toplar damar kapakçıklarındaki yetmezlik yatar. Bu hastalıkta kan sürekli geriye kaçar ve damarlarda göllenir. Bu durum da damarların şişmesine ve genişlemesine sebep olur. 

Varisin dereceleri ile birlikte belirtiler de farklılaşır. Ancak bacaklarda varis belirtileri şu şekilde özetlenebilir: 

• Ağırlık hissi
• Ağrı
• Şişlik
• Uyuşukluk
• Kaşınma
• Mavi veya mor renkte damarlar 
• Bacaklarda gece krampları

Varis tanısı için genellikle fiziksel muayene yeterli olmakla birlikte, Doppler ultrasonografi gibi yöntemlerle damarların detaylı bir şekilde incelenmesi gerekebilir. Tedavi yöntemleri arasında skleroterapi, lazer tedavisi ve cerrahi müdahaleler yer almakla birlikte, tedavi seçeneği varisin tipi ve şiddetine göre değişiklik gösterir.

 

Renkli Doppler Ultrasonografinin Varis Teşhisinde Önemi 

Renkli doppler ultrasonografi, varis dereceleri ve tedavi yönteminin belirlenmesi açısından kritik bir öneme sahiptir. Bu yüzden, kalp ve damar cerrahisi uzmanları fiziksel muayenenin ardından Doppler ultrasonografi kullanırlar. 

• Cerrahi müdahale gerektirmez, ağrısızdır ve hastaya herhangi bir zararı yoktur.
• Diğer tanı yöntemlerine göre daha ucuzdur ve geniş bir sağlık kuruluşu ağı tarafından sunulur.
• Toplardamarlardaki kan akışını detaylı bir şekilde inceleyerek, olası pıhtı ve tıkanıklıkları tespit eder.
• Hem derin hem de yüzeyel toplardamar sistemlerinin durumunu değerlendirir. Ayrıca bu iki sistemi birbirine bağlayan köprü damarların durumunu gösterir.
• Kasık düzeyindeki derin toplardamardan yüzeysel toplardamara kan geri kaçışının olup olmadığını belirleyerek, tedavi yöntemlerinin planlanmasına yardımcı olur.
• Derin toplardamarlarda geçirilmiş pıhtı veya tıkanıklık yoksa, bu tanı yöntemleri, teşhis koymak ve tedavi planını oluşturmak için yeterlidir.

 

Varis Çeşitleri ve Tedavisi 

Varis çeşitleri her ne kadar farklı gruplamalar veya ifadeler ile anlatılsa da bu açıklama ve ifadeler benzer noktaları kapsar. Temelde üç gruba ayrılan varis dereceleri aşağıdaki gibi özetlenebilir. 

Derece 1: Telenjiektaziler ve Retiküler Varisler 

1 derece varis, telenjiektaziler ve retiküler varisler olarak adlandırılan, varislerin en hafif formunu temsil eden gruptur. Bu varis başlangıcı kategorisi, deri yüzeyine çok yakın, ince, genişlemiş damarlardır ve genellikle estetik bir sorun olarak görülür.

Telenjiektaziler (Örümcek Damarlar) 

Telenjiektaziler, halk arasında örümcek damarları olarak bilinen, cilt yüzeyinde mavi, kırmızı veya mor renkte görülen ince damarlardır. Genellikle estetik bir rahatsızlık yaratır ve bazen yorgunluk, bacaklarda yanma ve şişme gibi belirtilere neden olabilir​​.

Retiküler Varis

Retiküler varisler, telenjiektaziler göre biraz daha büyük olan, ancak genellikle ilerleyip büyük boy varislere dönüşmeyen varis türüdür. Bunlar cilt altında daha belirgin mavi veya mor renkte olur. Genellikle varis ağrısı ya da acısına neden olmaz. Estetik olarak istenmeyen varis görüntüsü oluşturabilir​​.

Yönetim ve Tedavi Seçenekleri 

Öncelikle, varisli bacak görüntüsü olan bir kişi, zaman kaybetmeden bir kalp ve damar cerrahisi uzmanı ile görüşmelidir. Bacakta varis türü belirlendikten sonra, doktorunuz düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme alışkanlıkları, ideal kilonun korunması ve yaşam tarzı değişiklikleri hakkında bilgilendirme yapacaktır. 

İnce varis derecesi için doktorunuzun uygulayabileceği tedavi yöntemleri ise aşağıdaki gibi özetlenebilir: 

RF Yoluyla Termokoagülasyon ve Transdermal Lazer

Bu yöntemler, genişlemiş damarın termal hasarla kapanmasını sağlar. Tedavi sonrası damar birkaç ayda kaybolur​​.

Skleroterapi 

Özellikle retiküler varisler için kullanılan, varisli damar içine kimyasal bir madde enjekte edilerek damarın kapanmasını sağlayan bir tekniktir​​.

İkinci Dereceden Varis Aşamaları: Variköz Varisler

Yüzeyel varis dereceleri arasında yer alan variköz varisler, deri yüzeyinde veya deri altında yer alan; belirgin, genişlemiş ve bükümlü damarlardır. Bu orta derece varis türü, estetik endişeden öteye geçebilir. Dolayısıyla hasta ağrı, şişlik ve farklı sağlık sorunları ile karşılaşabilir. 

Variköz varis dereceleri aşağıda listelenen varis belirtileri ile gözlenebilir: 

• Bacaklarda ağrı ve ağırlık hissi
• Karıncalanma
• Yanma 
• Ayak bilekleri çevresinde ve alt bacaklarda şişlik 

Bu belirtiler uzun süre ayakta kalındığında veya oturulduğunda dahha belirgin hale gelebilir. Bu yüzden kişinin ideal oranda hareket etmesi önemlidir. İlerleyen durumlarda, varisli ven çevresindeki ciltte renk değişiklikleri, derin ven trombozu, flebit gibi komplikasyonlar ve hatta cilt altında morluklara neden olan kanamalar görülebilir​​​​​​.

Yönetim ve Tedavi Seçenekleri 

Bacak ve ayak bileği varisi ikinci dereceye ulaştığında, kalp ve damar cerrahisi uzmanı aşağıdaki tedavi seçeneklerini uygulayabilir: 

Kompresyon Çorapları

Kan akımını iyileştirerek ağrı ve şişliği azaltabilir. Günlük kullanımı önerilir. Varisi olanlar doktoru önermediği sürece kompresyon çorabı kullanmamalıdır. Doktorunuz hangi basınçta ve uzunlukta kompresyon çorabı kullanmanız gerektiğini randevunuz sırasında belirtecektir. 

Bacak Elevasyonu ve Egzersiz

Günde birkaç kez bacakları kalp seviyesinin üzerinde tutmak ve düzenli egzersiz yapmak, semptomları hafifletebilir. Doktorunuz muayene sırasında yapabileceğiniz varis egzersizleri hakkında detaylı bilgi verecektir. 

Skleroterapi

Etkilenen vene kimyasal bir madde enjekte edilerek varisli damarın kapanması sağlanır. 

Miniflebektomi

Özel cihazlar kullanılarak varisli damarlar ciltten çıkarılır. 

Lazer Tedavisi

Varisli damarların içine lazer ışını gönderilerek damarın kapanması sağlanır.

Derece 3: Kronik Venöz Yetmezlik 

Kronik venöz yetmezlik bacaklardaki toplardamarlardaki kapakçıkların hasar görmesi veya zayıflaması sonucu kanın bacaklarda birikmesi ve damarlarda birikmesi durumudur. Kronik venöz yetmezlik aniden başlayıp semptom göstermez. 

Varis başlangıcından itibaren birkaç yıl içerisinde tedavi olmayan hastalar, kronik venöz yetmezlik durumu ile karşılaşabilirler. Bu aşamada hastalar aşağıdaki varis ileri derece semptomlarını gözlemlerler: 

• Ciltte ciddi renk değişiklikleri 
• Bacaklarda yara oluşumu (venöz ülser)
• Ayak bileği ve çapının büyümesi 
• Ciltte koyulaşma ve çatlama 
• Bacaklarda şiddetli ağrı, kramp veya ağırlık hissi

Kronik venöz yetmezlik varis dereceleri, derin ven trombozu (DVT, obezite, hamilelik veya ailede ven problemleri öyküsü dolayısıyla oluşabilir. Belirtilerin ve ağrı şiddetinin artması dolayısıyla hastanın günlük yaşantısı olumsuz bir şekilde etkilenir. Bu yüzden varis dereceleri bu aşamaya gelmeden hastaların tedaviye başlaması önerilir. 

Kronik venöz yetmezlik tedavi seçenekleri aşağıdaki gibi özetlenebilir: 

Endovenöz (Damar İçi) Lazer Ablasyon 

Bu yöntem, etkilenen damara lazer ışını gönderilerek damarın kapatılmasını sağlar. Damar içerisindeki kanın pıhtılaşmasına ve sonrasında damarın yok olmasına neden olur.

Endovenöz (Damar İçi) Radyofrekans Ablasyon

Radyofrekans enerjisi kullanılarak damar duvarı ısıtılır ve damarın kapanması sağlanır.

Cerrahi müdahale (Stripping ve Ligasyon)

Hasarlı damarlar alınır veya bağlanır, kan akışı sağlıklı venlere yönlendirilir.

Tedavi Sonrası Bakım 

Kronik venöz yetmezlik, varis dereceleri arasında hastaların, bu hastalığı hissettiği en zorlu evredir. Tedavi sonrasında ise doktorun önerdiği bakım prosedürleri mutlaka izlenmelidir. Doktorunuzun uygulayacağı tedavi sonrası bakım süreci, aşağıdaki teknikleri içerebilir. 

Yara Örtüleri 

Yara iyileşmesini desteklemek için kullanılan özel örtülerdir. Yara bölgesini korur ve iyileşme sürecini hızlandırabilir.

Vakum Tedavileri 

Yara bölgesine uygulanan hafif bir vakum sayesinde iyileşme süreci hızlanır. Bu yöntem, özellikle büyük ve iyileşmesi zor yaralar için etkilidir.

Kompresyon çorapları 

Tedavi sonrası şişliği azaltmak ve venöz dönüşü iyileştirmek için kullanılır. Damarların yeniden genişlemesini önlemeye yardımcı olur ve bacaklardaki basıncı düzenler. Doktorunuzun hangi basınçta ve uzunlukta kompresyon çorabı giymeniz gerektiğini bildirecektir.